Çiftçi de esnaf da perişan

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İktidar gıda fiyatlarındaki artıştan dolayı esnafı hedef gösteriyor. Ancak ülkede artan girdi maliyetleri nedeniyle çiftçi üretimden kopuyor. Prof. Dr. Ortaş, “Gıda kaynaklarının son yıllarda tekellerin eline geçmiş olması gıda fiyatlarını gittikçe artırıyor” diyor.

Namık ALKAN

Gıda ürünleri fiyatlarının yüksek olmasının nedeni yapısal ve politik kararlara bağlı. Gelişmekte olan ülkeler için en ciddi sorunun tarımsal üretim girdilerinin pahalıya sağlanması olduğunu kaydeden Prof. Dr. İbrahim Ortaş, “Tarımsal ekipman, kimyasal ilaç ve kaliteli tohum maalesef dışarıdan sağlanıyor” diyor. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi olan Prof. Dr. Ortaş, BirGün’ün sorularını yanıtladı.

► Son yıllarda dünyada ve Türkiye’de gıda fiyatlarında bir yükseliş görülüyor. Ancak Türkiye’de artışlar daha sert yaşanıyor. Bu konuda siz ne düşünüyorsunuz?
Başta zorunlu tüketilen ekmeğin hammaddesi buğday, patates, pirinç ve soya ürünlerinin fiyatları artıyor. Ayrıca meyve bitkilerinin fiyatı da yükseliyor. Son birkaç aydır yağ ve yağlık tohumların fiyatları hızla artma eğilimine girdi. Salgın nedeniyle de ithalatçı ülkeler ürünlerini pazarlama konusunda önceliği kendi iç tüketimlerine ayırdıkları için ürün fiyatları artıyor.

► Gelişmekte olan ülkelerin en büyük sorunu dışa bağımlılık ve tarımsal üretim girdilerinin pahalıya sağlanıyor olması. Bizi ne gibi sorunlar bekliyor?
Gıda üretimi doğrudan petrole bağlı olduğu için petrol fiyatları artınca doğrudan gıdaya yansıyor. Ayrıca tarımsal girdilerin önemli kalemini teşkil eden tarım teknolojilerinde de dışa bağımlı olmak ciddi kısıtlılıklar yaratıyor. Tarımsal ekipman, kimyasal ilaç ve kaliteli tohum maalesef dışarıdan sağlanıyor. Artan nüfusa karşılık üretim alanlarının daralması doğal olarak ürünlere talebi artırdı. Bu ve benzeri birçok neden ve unsurun sonucunda dünya buğday stoklarının son 50 yılın en düşük seviyesine geldiği belirtiliyor. Dünyada ortalama buğday tüketimi 700-750 milyon ton. Yıllık üretim ve stokların beklentinin altında olması fiyatları tetikliyor. Stokların azalması ve petrol fiyatlarının yükselmesi, su kıtlığı bir anda dünyanın önüne gıda talebi ve fiyat artışını kendiliğinden çıkardı. Dünyanın en ucuz gıdası olarak bilinen ekmek bile bugünlerde en ciddi kavgalar arasında yer alıyor.

► Pandemi tedarik zincirinde bozulmalara yol açtı. Kısıtlamalar nedeniyle ithalat ve ihracat azaldı. Bu da özellikle tarımsal girdi maliyetlerini artırdı. Bunun çiftçiye yansımaları nasıl oldu?
Özelliklede gıda dağıtımı etkilendi. Üretimin pahalı olması, ürünlerin tarlada ucuza alıcı bulması üreticilerin kazançlarının düşmesi üretimden kopan çok sayıda çiftçinin var olduğu istatistiklere dahi yansıdı. Çiftçi bu bağlamda yalnız olduğu duygusu ile üretimden kopuyor. Genelde üretim girdileri ve pazarlama zincirinde harcanan yüksek maliyetler. Gıda kaynaklarının son yıllarda tekellerin eline geçmesi, borsalar vs. gıda fiyatlarının artmasına yol açıyor. Artan gıda fiyatları gıdaya erişim sorunu olan yoksul ve çalışanların besin güvencesini ve sağlığını doğrudan veya dolaylı yoldan etkiliyor. Son yıllarda pazarların son saatlerinde arta kalan ürünleri ucuza almak isteyen yurttaşların fazlalaşmasının nedeni bu olsa gerek.

► Yanlış tarım politikalarını fiyat artışlarının nedenleri arasında sayabilir miyiz?
En ciddi sıkıntılardan biri üretim ortamı ile sofraya ulaşım arasındaki fiyat farkı uçurumudur. Tarımsal ürünlerin üretiminden sofraya kadarki süreçte dağıtım zincirinde yaşanan fahiş fiyat yükselmeleri haksız rekabet yolunu açıyor. Üretimden tüketime aradaki aracılar-simsarlar, tüccarlar ve hallerde alınan komisyon ücretleri ve her aşamadaki vergileme politikaları fiyatları bazen üretimin on katına kadar çıkarıyor. Tarlada 1 olan domates sofraya gelene kadar 8-10 liraya kadar ulaşıyor. Bu durum üreticiyi de ciddi anlamda demoralize ediyor.

***

6 ACİL ÖNLEM ÇAĞRISI

Prof. Dr. Ortaş, acil alınması gereken önlemleri şöyle sıraladı:

1. Devlet, gıda fiyatlarını sınırlandıracaksa küçük çiftçinin ürününü doğrudan halk pazarlarında satmasına olanak vermeli. Acilen hal yasasının yeniden düzenlenmesi ve komisyonculuğun ortadan kaldırılması gerekiyor.

2. Kooperatifçiliğin geliştirilmesine ortam hazırlayıp çiftçilerin desteklenmesi gerekir.

3. Desteklemeler tarlaya değil, ürün ve ürün kalitesine verilmeli.

4. Enerjide petrol-doğal gaz desteği sağlanmalı.

5. Tarım teknolojilerinde dışa bağımlılıktan kurtulmak için tarım teknolojilerine önem verilmeli.

6. Kırsalda üretimi sağlayacak çiftçilere ak teşvikler, vergilerin düşülmesi desteği sağlanmalıdır.